20 de enero de 2008

Franz Marc, pintor d'a pureza

Franz Marc - Blauer Reiter - O caballero azul

Gato pintato por Franz Marc.
Franz Marc fue miembro y co-fundador
d'o grupo espresionista chermano "Blauer Reiter" (O caballero azul).

Franz Marc (1880-1916), durante toda la suya bida, fue un buscador d'a pureza y a berdá. En primeras, istas cualidaz no las bido en o ser umano. Asinas que prebó de trobar-las en os animals, a os que beyeba en cualsiquier caso más inozens, más puros. Toz podemos almirar as suyas mainificas pinturas en as que beyemos caballos azuls, cans, gatos... Ya conoxerás que Adolf Hitler esplizitamén condenó los caballos azuls de Franz Marc, considerando-los "arte dechenerato"...

Franz Marc murió choben. A la fin d'a suya carrera, os suyos pensamientos sobre l'arte sofrioron importans cambeos, perén amostrando una eboluzión enta l'abstrazión, y de bella traza albadonando un poquet as suyas ideyas anteriors sobre a pureza en o mundo natural. Ye en iste inte cuan as formas d'animals desaparixen cuasi enteramén d'os suyos cuadros. L'orizón de Marc yera un contino recloxidar d'a pureza (solamén en o suyo costau moral u espiritual, ixo ye claro). Manimenos, no contó con o tiempo sufizién ta retaliniar definitibamén y lebar a la prautica o suyo conzeuto ultimo sobre l'arte y a bida.

Cadaguno de nusatros tien as suyas preferenzias sobre pintors (u pintaires), pinturas, mobimientos artisticos... En o mío caso, cal que diga: me cuaca muitismo Franz Marc.

Chuan Chusé Bielsa

 

9 de enero de 2008

 

Pintura a l'olio de Chuan Chusé Bielsa - Fada amorosa

Pintura a l'olio de Chuan Chusé Bielsa



YES ALBA

Y yo que creyeba os míos güellos
güellos ta o yermo,
a mía casa de piedras amarillas
besando lo silenzio,
una finestra con beires decoratos por o polbo,
cruz robinata de fierro.
Y yo que creyeba la casa mía
casa ta os muertos,
y yo que creyeba la cambra mía
fosqueta sin deseyo,
alufrando ta siempre purnetas bandiatas en a luz
d’un sol sin de tiempo.
A mía casa en a fin de toz os cabos,
a mía falsa escobata por zierzos,
a mía falsa enta todas as tardadas,
besitata por bersos.
Y yo creyeba,
yo creyeba o mía día feito.

Yo que creyeba,
yo que creyeba...

Nunca no eba bista
una güellada como a tuya,
nunca no eba bistos
luz-maitín-güellos
que ban naxendo,
labios-mexiellas-eternidá fresqueta
que ban crexendo
como alba que brolla entre pueyos.
¿De dó biens?
¿De qué mundo-rosada iluminato?
Nunca no eba bista una polideza
como a tuya.
¿Qué aurora de luz ye a tuya casa de misterio?
¿Por qué o sol d’a tuya fren
puede emplir y arruxiar d’oro
a falsa ya en o escuro y en o bueito?
¿Qué dios abita en as ninetas d’os tuyos güellos?
I s’ubren todas as flors de l’amanexer.
¿Qué estrel de día nuebo
brila y sonrisa agora en iste zielo?
Por el oblido
a mía casa arrodiata d’allagars amarillencos,
a sabor y o tauto
d’as crebazas d’o disierto,
y siento una boz secreta y funda
dizindo: “Abrás tu tamién o tuyo suenio”.
He oblidato a mía muerte,
yo que creyeba os míos labios xutos ta besos,
xutos ta siempre,
yo que creyeba las mías mans
aspras t’amorosiar güembros,
que creyeba o mío danze
danze sin d’ocheto.

Yo que creyeba,
yo que creyeba...

S’entrebeyeban parellas con chuegos d’amors
entre tascas y flors en os chardins,
s’oloraban fuens y besos de parellas,
bebeban en amor besos.
I feba o día goyo,
día crexendo,
pero lo mío día ya iba enta ibiernadas,
pero lo mío día
día d’agüerro,
y sentiba la sabor en os güesos
de todas as tardadas comtemplatas en silenzio,
y amorosiaba las clarors cansas
con as que chuga o sol zaguero
en os cantons d’as falsas.
Pero a luz de maitín d’os tuyos güellos,
como una albada,
esbeilando lo mío reloch quieto,
como rayadas u estreletas blancas
puyando por o barandau d’a escura casa
enta la falsa sin de besos.
O mío día crexe,
muerte morindo y alba naxendo,
y acarizio sobre a yerbeta fresca
o tuyo femenino cabello negro,
y beso los labios tuyos pintatos
de delicato rosa
baxo churros multicolors de luz,
allá en alto biacha un luzero.
Y apoyo lo güembro mío
contra lo tuyo güembro
y como augua beso y bebo
a tuya piel sentindo lo bater mistico
d’o Misterio.
¿De dó biens?
¿Amán de qué astro abitas y quí te dio a luz?
Yo no en sé cosa.
No eba bista denantes ixa luz en unos güellos,
ixos güellos retallatos
y a o mesmo tiempo
acubillando espazios,
unibersos.
Nunca no eba bista una feminidá
como a tuya.
O tuyo amanexer alumbró lo mío corazón
tot sanzero,
bines enta yo y te güellé,
oblidé o yermo,
m’inundés d’augua luminosa,
dixé a mía casa,
oblidé as nueis,
todas as nueis d’o mundo,
oblidé as desasperanzas,
todas as desasperanzas en o mundo.
Bines enta yo y te miré.
Y me’n lebés enta o tuyo día.


Chuan Chusé Bielsa

 

Nota.- Poema escrito orichinalmén en aragonés fa muito tiempo, en 1994. Yera inedito dica agora y se publica en iste blog por primera begada.

8 de enero de 2008

 

ANQUE TARDI :  ¡BUENA AÑADA 2008!

Sí, ye zierto, ya somos de pleno en o nuebo año, ya fa bels días que lo emos enguerau.

Pero me cal, interiormén, dizir-lo, breumén, sin retolicas, dende l'arca d'o corazón:

Que en ista añada podaz aconseguir as cosas que tos puedan empentar en o biache enta la buestra felizidá. Y que ixe mesmo biache siga muito feliz.

Tos deseyo un gran camín de paz, amor y prosperidá. Ixe ye o camín que merexe a pena, como busatros sabez millor que dengún.

¡Entabán con os buestros suenios! ¡Sobrebuén 2008!

Chuan Chusé Bielsa

 

 

A FABLA D'A POESÍA

Ya fa bel tiempo que no escribo guaire en iste blog. Diferens treballos han feito que no lo aya atendiu como cal.

Tampó ultimamén he escribo guaire cosa, literariamén, en aragonés. Reconoxco que en iste tiempo nuestro que nos ha tocau bibir, fer omenaches meditatibos de cabo cuan a o silenzio puede estar una autibidá muito parellana a escribir ringleras de bersos, a capuzar-se en as auguas d’a poesía. A un poema li calen paisaches buedos ta alentar, un poema ye una orazión en silenzio.

O silenzio... Cuan me trobo en contemplazión funda sobre un tiempo calmo, boi trenando poemas que no escribo y que l’orizón azulenco más bonico, tintau de rosa, muito luen, reclama. Mentalmén foi dos, nueu bersos que no emplenan dengún espazio birchen. O campo s’aduerme biachando ya cara la tardada, a gata s’aduerme tranquileta entre rayadas cansas (y no aspera as malas nuebas d’o parte). O campo, eslanguiu, fa tamién poemas que no escribe.

Poderba dizir, prebando d’estar sinzero (poeta) : escribo ta busatros, chen que ya no i soz aquí, que ya bibiz en o Silenzio. Bibimos de cutio, a cada inte, con os que marchoron d’iste país que tanto quison, tanto como con os que encara i son fisicamén a o costau nuestro.

As biellas parolas aragonesas, a bonico, tamién se’n ban por as carreras biellas d’Andorra, se’n ban enta l’altizo zielo misterioso. Y do empezipia o campo, y os camins biellizos, y as faxas sustenidas por as grans ribazadas, tot plora una ausenzia que fa tantismo mal en l’alma. Plora la tierra y plora l’aire cuan ya no charra l’amor, cuan ya no bi ha mans que amoroseen una fuella, una azarolla u mesmo un zarpau de polbo. Se’n ba amortando un mundo milenario, se’n ban amortando as parolas. Queda o calibo y o silenzio.

Sí, un poema ye una orazión en silenzio.

Escribo ta busatros, chen d’antismás, yayos, ninos, mesaches, chobenzanos, chen de fierro debán de todas as tronadas... que abitaz en esprito en os paisaches que adoré en a mía infanzia. As parolas buestras se’n marchoron con una airera salbache que furtaba recuerdos, ya no las charra o zierzo u a tardada.

Yaya Chuana, si escribo ye ta tu, si guardo lo mío aragonés como un tresoro, ye por tu. Tu yes o simbolo de tot o qu’encara aimo. Tu yes o simbolo d’a tierra que abité. O simbolo d’o Silenzio que nunca no s’amorta, a presenzia eterna en a bancada a o canto d’as flamas que perén creman.

A nuestra lengua estió, a nuestra lengua ye a fabla d’o Silenzio, a fabla d’a Poesía.

Chuan Chusé Bielsa