31 de octubre de 2009

Poema de Pablo Neruda

A callar

Agora contaremos doze
y nos quedamos toz sin fer cosa.

Por una begada sobre a Tierra
no charremos en dengún idioma,
por un segundo aturemo-nos,
no bochemos tanto los brazos.

Serba un minuto fragán,
sin priesas, sin locomotoras,
toz estárbanos aunitos
en un proyeuto instantanio.

Os pescataires d'a mar fría
no ferban mal a las ballenas
y o treballador d'a sal
güellarba as suyas mans crebazadas.

Os que paran guerras berdas,
guerras de gas, guerras de fuego,
bitorias sin garra sobrebibién,
se meterban unas ropas puras
y caminarban con os suyos chirmans
por a guambra, en paz.

Que no se trafuque o que deseyo
con a inaizión definitiba:
a bida ye solamén lo que se fa,
no quiero cosa con a muerte.

Si no podiemos estar chuntos
bochando tanto as nuestras bidas,
tal begada no fer cosa una begada,
tal begada un gran silenzio pueda
interrumpir ista tristura,
iste no entender-nos nunca
y menazar-nos con a muerte,
tal begada la Tierra nos amuestre una lizión
cuan parixca que tot siga muerto
y dimpués tot siga bibo.

Agora contaré dica doze
y tu te callas y yo me'n boi.

Pablo Neruda
Traduzión libre feita por Chuan Chusé Bielsa

• Puedes leyer o poema en l'orichinal en castellano y sentir a preziosa bersión musicata que en fazió Julieta Venegas punchando en o siguién binclo :

  A callarse - Poema de Pablo Neruda.

• Articlos parellanos en ARTEBIELSA :

  Omenache a Mario Benedetti.

26 de octubre de 2009

Poesía en aragonés - No saluda

No saluda

Ilustrazión de Francho Nagore

Ilustrazión de Francho Nagore
Debuxo a tinta de Francho Nagore,
incluyito en o lumero 93 d'a rebista FUELLAS,
ilustrando lo poema "No saluda".

Yera nino,
y yaya con tu paseyaba
por os camins blanco-amariellos
de Piagordo.
As calmas rayadas d'o sol
a la tardada
feban polius os deseyos.
Allora me dizibas amorosa
que caleba saludar
con un sonriso,
con adioses,
a o labrador que tornaba
con una xata de sudors en o güembro
u a las mullers que descansaban un ratet
a lo que remataba la luz,
como en una ilesia d'o yermo.

Y yo sonrisaba y mobeba la maneta
fendo tal como dizibas
ta saludar a toz.

Y me dizibas quiesta yaya
en o paseyo amarillenco
cuallato de tardada
que a os cans albandonatos
y a os gatos perditos y a cullebras
y a os fardachos chigans que trabesan os camins
sobre o duro polbo blanquinoso
d'ista tierra
caleba decamín esfuriar-los
con rabia y piedras.

Me dizibas...
¡ai quiesta yaya buena!
cuan encara yeras con yo y con ellos.

He tornato güei
a paseyar en silenzio
por os camins d'a infanzia;
as colors amariellas son unas atras
colors amariellas,
o tiempo ha saturato d'imáchens
os míos güellos,
días y nueis s'han impreso en a carne
como siñals en flamas.

He tornato güei
y he saludato con un crostón d'afeuto y pan,
con un sonriso,
a o can albandonato
de güellos baxos,
de güellos debuxando feredá y fambre,
lo he saludato como a un igual sobre ista tierra,
como asobén se saludan os amigos,
como dizibas yaya que fese con os ombres
li he dato lo que teneba.

He tornato güei
y he saludato con carizias berdaderas,
con as carizias que os ombres queresen
y asobén no tienen,
a uns gatolins perditos y amagatos
entre as espigas berdas d'os trigazals,
entre o sol canso y os ababols de mayo,
y he dixato que as suyas zarpetas
me puyasen por os piez y por a boca.
A gata dende o camín m'aguaitaba
más comprensiba que os umanos,
con a sabiduría que os umanos queresen
y asobén no tienen.

He tornato a la fin
enta la casas,
licheramén royiscas sobre os teitos,
ya canso,
zarrando a meyas os güellos
contra un sol eslanguito.
M'he alpartato y he dixato paso
a unas mullers y a uns ninos
que aprobeitaban a ultima frescor d'o día.
M'he alpartato maquinal,
dixando lo espazio nezesario,
contemplando tanimientes con cansera
a estrania forma penumbrosa d'as cosas,
o deseyo amortato d'as cosas,
y ya en a funda contemplazión
solamén m'ha sospreso,
solamén m'ha anguniato,
a boz d'un nino que ya m'eba trobato,
una boz acusatoria,
un reproche sinzero de nino:
"¡No saluda...!"

Chuan Chusé Bielsa

Debuxo de Francho Nagore

Ilustrazión de Francho Nagore
Debuxo a tinta de Francho Nagore,
incluyito en o lumero 93 d'a rebista FUELLAS,
ilustrando lo poema "No saluda".

O poema "No saluda" se publicó ya fa muito tiempo, en o lumero 93 (correspondién a chinero-febrero de 1993) d'a rebista FUELLAS, publicata por o Consello d'a Fabla Aragonesa. O poema ocupa as pachinas 28 y 29 en ixe lumero, ilustratas por Francho Nagore con dos debuxos a tinta.

Iste poema lo conzibié y escribié orichinalmén en aragonés común. Más adebán, fize una bersión d'o poema en castellano-aragonés que se publicó en a rebista CIERZO d'Andorra. Ista bersión ye la que prenió como alazet o gran cantautor andorrano Carmelo Valero Planas (residén en a Liguria italiana) ta tornar-la en una preziosisma canta que incluyó en o suyo zaguer treballo, "Sin pretensiones".

O mesmo Carmelo Valero cantó "No saluda" en o gran rezital poetico que se fizo en Andorra a primers de setiembre d'ista añada de 2009 en l'armita d'o Pilar, do rezitoron as suyas composizions os poetas andorranos, antimás d'estar un omenache a Mario Benedetti (bels rapsodas leyoron poemas d'iste autor uruguayo, entre atros Eloy Fernández Clemente). Iste rezital estió tot un esito de publico, l'armita yera a rebutir de chen y ta asabelas personas que acudiban por primera begada a ista mena de rezitals estió tot un trucazo y una agradable sospresa. En o mío caso, leyé os poemas "Almendras en a falsa", en castellano-aragonés y "San Macario de Andorra" en castellano. A bielliza armita d'o Pilar (construyita a partir d'un nuclio romanico d'o sieglo XII) an que se zelebraba l'auto se troba a os piez d'o mon San Macario, que ye tot un emblema y un orgüello ta toz os andorranos.

20 de octubre de 2009

Poesía en aragonés común

O pino oblidato

Parixe complicata la esistenzia
(¿lo ye?).
A capeza ye plena
de roídos d'o mundo.
O tiempo ye tot ocupato
y camina masiau rapido
(tic-tac, tic-tac, tictac, tac...)
entre pensamientos tresbatitos,
sin silenzios,
sin espazios.

Pero t'aspera encara
o pino oblidato,
a musica distinta.
O pino en a suya rechión
perdita d'universo,
aguaitando perén
os suyos amaus campos
d'almendreras, oliveras y disiertos.
Soledà que medita.

Ricordés o pino en o tuyo camín,
u tal vegada el te trucó
dende una calma
que ya no yera la tuya.
¡Qué canta de paz
crexió en o mundo, fresqueta,
en sentir a suya abrazada!
A capeza, os pensamientos,
se capuzoron en as auguas
d'un ibón de pureza.

¡Qué musica brollaba
ta la sete más gran!
Os camins d'a vida
se feban bien claros,
crexeban goyosos en o tuyo peito
como una sapia verda y poderosa
puyando dende mundos
que ya no ricordabas.

Bi ha remeyos senzillos, a vegadas,
ta tronadas de l'alma.
Bi ha musicas simplas y divinas
que curan con aires de silenzio,
con un amorosiar sin tiempo,
con un ritmo puro sin d'engaños,
y van aladrando luminarias con a bisa,
y danzes y frescors d'os zielos;
umilde pino que vas sanando
con carizias.

Chuan Chusé Bielsa