18 de mayo de 2014

Tot ye inútil

Tot ye inútil

Tot ye inútil,
tot estió destruyito
antis mesmo de naxer.

Debantamos l'amor
e ya ye un amor muerto
en o suyo mesmo naximiento.
Debantamos casas,
suenio a suenio,
e ya tronadas-auguas-aires han espaldato
toz os suyos muros,
totas as cambras.

Tot ye inútil
e o mesmo zielo ye fumo.
Tot ye res
e o mesmo sol ye chelo.
Tota bida ye un pasato
que nunca no esistió.
Tot s'ha afogato en a mar
de l'oblido.
Tot ye inútil
e calla ta siempre, eternamén,
tot goyo.

Antis d'ocupar selbas u planas
as ziudaz ya son enrunas.
Tot ye cosa e en a guerra
fura por a bida o escarnio ya ganó
totas as batallas
antis de que cosa escomenzase.

Tot ye inútil
e bibir pobre sin deseyos
debán d'o biento que talla con cuitiellos
ye lo que fa qui ye libre e ya ye muerto.
Con os güellos ubiertos, mutos,
absortos en os güellos
terribles d'a muerte,
aguaitamos totas as tiniebras sin prinzipio
que cosa no sapen de piedaz.
Tot ye inútil e debantar
amors que ya son estatos destruyitos
antis d'empezipiar a amar,
engaño dezaga d'engaño,
ye a luita bofa d'o corazón.
Somos almas buscando a libertá
e imos redolando en un planeta en flamas,
en espazios d'infierno.

S'amortoron como purnas
as estrelas dende a mesma
eternidá en silenzio,
s'amortó como calibo fredo
a falsa creyazión.
Ye tot aquí un fosal
profanato, un fosco malsuenio,
una gabia baxo tierra.
Tot ye inútil e ye muerto
l'amor, a suya sangre ye espardita
en as carreras disiertas,
escurizas, d'a desilusión. Tot ye inútil
e tot naxer no ye que ploro
sobre un campo en güesos, desolato,
do los ombres debantoron
pordemás milenta idolas
ta milenta dioses falsos.
Tot ye inútil e a musica
calla trista, asasinata antis de sonar.
Tot ye inútil e a poesía
ye a tristura que chila sin de buegas
e ba preguntando-se lo por qué d'o triunfo
de totas as maldaz, de totas
as angunias infinitas en a gola,
de tota feredá. A la fin tot ya remató
antis de que o goyo fuese cualque cosa,
os ninos morioron ya en naxer,
a chobentú ye una rosa
pansa que dexó a malenconía
en a fuesa de l'agüerro derrotato,
l'amor ya fracasó en seyer creyatos
toz os zielos de mentira.
Tot ye inútil, e os unibersos
de luz nunca esistioron. Dios fracasó
en totas as suyas prebatinas
por creyar belleza e paz en iste mundo,
as suyas luminarias ploran en lo escuro.
Oh sí, sufrioron,
sufrioron, sufrioron toz os amors,
sufrioron tanto,
e ixo fue lo que quedó, quedará siempre,
a dolor sin márguins en o tiempo, bagabundo
a o que belún en a nuei-fuesa pretó fuego.
O corazón perén ardendo, cremando.
A orror creya eternas plebidas de zenisa
cayendo e bufando como zierzos muertos e fierizos
por os campos
por do caminó tanta dolor,
a orror en a suya nuei rebutita de chilos,
como lupos otilando
que nunca, nunca aturan.

Nusaltros quedaremos
aquí con os nuestros güellos
ziegos infinitamén ubiertos e plenizos de sangre
catando enta totas as enrunas
e os infiernos. Tot, tot
no ye que fosca enruna antis mesmo d'esistir.
Tot, tot estió inútil.

Tot ye inútil.

Chuan Chusé Bielsa

3 de mayo de 2014

Abenita en l'airera

Abenita en l'airera

En l'abenita d'ista ziudá
chiqueta e d'a bida
güe me guida un no-deseyo.

Fa fredo, anque comienza mayo.
L'airera ye reina en iste regno.
Bel biello e yo buscamos un carasol
inasperato dezaga d'os cantons.

Corre bien o día a o ritmo
de fuellas que de contino mormostean
sobre tantas capezas cachas
que abanzan dende as trincheras
cuentra o biento.
En o berde d'os árbols
tremolan olas, gotas de zielo brilan.
Güe cosa no atura;
muito rapidos son os pasos
de toz os que que caminan.
As carreras son como mars grisas;
as chens buscan bel puerto seguro
e s'adentran en as casas.
Afuera, l'aire pasa furo as pachinas
d'os diarios en os quioscos.
Leigo tristos titolars d'un mundo
que ta yo ya marchó.

A soledá ye a begatas trista
pero agora me capuzo en a luz
que acucuta entre boiras e sols.
Camino en ista ziudá
que poderba estar allena
e que foi mía. Agora
no soi dengún e tot ye nuebo.
Me trobo choben güe
sin más carreras biellas ni deseyos,
caminando entre chens
que aimo sin saper por qué.
Soi un desconoxito que dondea
en ambitos ya sin tiempo,
increyiblemén pleno de paz,
asperando que plegue a suya ora
en o espital.

Por qué lo fazié tan difízil tot
en o pasato.
Agora me dexo lebar
como una fuella en l'abenita,
u como paxaro que rechira
_dando saltez, piponiando_
una micarrona de minchar
en as fazeras.

Tot solenco, un can chicorrón
ye ligato suabemén a un arbolet
con una zinta rosa
a la dentrata d'un supermercato; cotón
polidet que asperando chuga con cualcosa,
e yo sonriso ta yo mesmo
güellando como un nino,
porque ye graziosa en a no-cosa
cualsiquier estopenzia, cuan
ya biacheas en tu mesmo
e no enta países que son luen;
pintar de nuebo
con bel clarión en a pizarra
d'a nineza, embolicato
en luminarias de mars d'alba.
Penché güe toz os deseyos
allá en alto en os terraus
como ropa a secar, oblidatas
banderas ondeyando en l'airaz,
tan e mientres os autos en buelo
prebaban d'adebantar con as suyas priesas
a o tiempo e belozes marchaban
enta ixos mundos d'os que biengo.

He mercato un libro
con poemas que me clamaban
dende as suyas pachinas-paisaches
debuxando camins en os zielos,
e asperando en o espital
prebaré d'amar-los, recorrer-los.
Dimpués sonará o nombre
que arroziego por o tiempo
e a la fin talmén me dizirán
cómo se troba o mío cuerpo
ta concarar-se con o mundo,
cuánta bida bi ha encara
en a mía bida.
Pero ya cambeé de casa;
agora solo i busco una calma de granero
albandonato.

Antis de marchar,
libre, contemplatibo beigo por as finestras
d'o espital cómo se bochan
os pompudos árbols d'un costato ta l'altro.
Ye ta yo agüerro-primabera.
Airera: as boiras grisas fendo-sen,
desfendo-sen, son güe bonicas.
Sin deseyos güe ye polito tot,
cuan ya emos dentrato por a puerta
d'o silenzio.

Chuan Chusé Bielsa

16 de abril de 2014

Zeleste país

Zeleste país

Ye de nuei
e bi ha paz en os uellos.
Me cuacan as nueis nuevas;
yeran plenas de foscors
que dimpués esborró lo silenzio
con a clau e a claror
d'a verdà u a poesía.

Un libro d'atros mundos
agora leigo.

Devanto ista nuei
como cuan naix a vida. E creyo nuevos
días. Goyos d'aurora creyaré.
E paisaches libres en l'universo
de l'amor inventaré.

Yo no azepto
iste mundo. ¿Cal
que lo azepte? Yo no sé veyer
bellezas condenatas a muerte
e sers que se desangran
en dolors chigans inmereixitas.

Escribo en ista lengua
chicotona que no forma parti
d'o engranache d'os poders
d'o mundo, en ista lengua
que ye buena ta fablar
e ta escribir de regnos
de fadas, d'auguas
e mars escoscatas,
d'árbols sagratos
en selvas de machia,
de zelestes e pazificas patrias,
de mullers con ninos
d'asperanza.
D'una Diosa bonica.

Viviré en a casa mía
a o costato de mons-monches orando
como Chesús feba, nuei e día,
plenizo de libertà, en as altarias,
entre disiertos
que dengún no destruyirá
porque no quiere a mesma poesía
que existan ta dengún que viva
defuera de l'amor.
Verchels e zaicas se devantan
en os yermos
cuan perén uellamos en a vida
enta os zielos.

Yo no tiengo una patria
en ixa Tierra tota tacata
de sangre e d'angunias infinitas.
E no pisaré camins plenos
de punchas de fuego
que creman e matan a belleza
de tot lo que ye inozén e bueno.
E no cantaré cantas
bofas que se'n leven
vientos muertos.
Yo no quiero una vida
que va cremando e talla
con cuitiellos en flamas
tantas almas e cuerpos,
e no creigo en un dios
que creyó tantas dolors
ta emplir tantos infiernos.

Por ixo voi creyando cada día
nuevos luscos, nuevos zielos,
nuevas albas, nuevos mons,
nuevas casas defuera d'o tiempo,
nuevas luminarias e alegrías,
e matando voi mentiras
con amors.

Yo no azepto iste mundo
e no quiero ta yo
dengún paisache feito
con milenta escarnios fieros.
E caminando creyando voi
altos disiertos
esborrando tot camín de penas pleno
seguindo los consellos d'o silenzio.

Por ixo entalto marcho e canto,
entalto suenio e rezo,
buscando sin cansera
en os sasos d'a mía alma
o camín d'o corazón,
o país d'o corazón,
e voi fendo poemas
como plevida que ensonea
e con gotetas amorosea flors,
a bonico, a bonico
imos creyando mundos nuevos
que a dolor nunca creyó,
con parolas nuevas
nuevos paisaches
imos devantando
d'a más suave frescor,
en una eterna lengua
imos descubrindo lo paradiso
que ya existe en a inozenzia de l'amor
cuan ya emos dito adiós
a tota falsa patria.

Chuan Chusé Bielsa

4 de abril de 2014

Canta de l'augua en silenzio

Pleben silenzios

Musica mullata
en as carreras:
plebida toba en a nuei.

O tiempo s'atura
sin oras.
A cansera te diz
que sientas a canta de l'augua
en silenzio.

No leigas tantas istorias
de suenios en fuegos,
no ascuites tantas parolas
como noballas, no beigas
tanta imachen bofa.

Descansa.

Plebida en calma
cayendo a bonico sobre un alma
que ye en flamas.
Ye a millor medizina
ta una bida que ya cuasi
se perdió.

Dexa ixa rueda de roídos
que afogan orazions,
dexa-la,
que no mena a o corazón.

Un poema senzillo
ta uno mesmo, ixo escribo
agora con nuei e gotas finas.
Contemplazions.
Fer un poema que siga
plebida tranquila.

Yes guerrero que luita
esfendendo a paz
d'o suyo regno.

Agora musica
que cura en silenzio.

Calla..., ¿no sientes
un siñalín de calma
ubrindo-se,
altas cantas azul-zielo
en o paradiso?

Musica primaberal
en as carreras de l'agüerro,
augua que enta dentro
plebe e sana;
paz rechuman
cuerpo e alma.

¿Sientes...?
Pleben silenzios
agora en a nuei-alba.

Chuan Chusé Bielsa

17 de marzo de 2014

Contemplazión d'a mar

Flor d'Udumbara
Pintura a l'olio de Chuan Chusé Bielsa

CONTEMPLAZIÓN D'A MAR

Güe l'adedico
a o silenzio.

En plachas de mars mías
foi e faré lo que cal que siga feito.
Aquí dexo tot lo falso,
tot ixo que iba fendo que a bonico
fuesen más grisos os días.

Siento. Aguaito.
Tanto roído amagaba la mía canta...
Amagaba o mesmo goyo d'a poesía.
En tardadas tranquilas
bi ha cantas de paxaros
sobre ramas u aires u colors perditas
que merexen tiempos
e más tiempos e oras infinitas
de contemplazions dibinas.
Atura e siente, aguaita,
asenta-te u lentamén camina.

No seguiré o bayo
d'as tuyas tentazions, ó mundo-engaño
que a tanta dolor guidas.
Tornar ye menester e fer puerto
caldrá en l'alta patria mía,
que no ye puerto de tristuras,
que nunca amuestra traidurías.

Millor que tota nuei
con bocas de chelos que nos minchan
ye o lusco que en nusatros
brila e ye fuen de poesía.
Millor que a patria fría
d'os deseyos esteriors
poblatos d'angunias e desirias,
ye contemplar Bellezamor,
a nuestra mar e reyal bida,
o nuestro altizo regno.

Puyaré en un tren dito Silenzio
en a mía gara trista
mancato d'equipaches,
me'n iré enta plachas e paisaches
de mars sin colors grisas.
Busco auguas fundas e salbaches
que me calmen.

Si quiers, a tuya alma amiga
asperaré a o canto de confins:
arenas que amorosea
a mar sin fin.
T'aspero aquí.
Faigamos-lo asinas,
si te cuaca:
podemos adedicar iste día
a o silenzio.
Para cuenta, güe mesmo
podérbanos morir.
Marchemos a la mar,
empezipiemos a bibir.
Ye curta la bida
e asobén ye minchata por roídos
fieros e por a más mortal rutina
si se triga tot ixo que no somos,
que nos mena a no esistir.

Reúbro a fantasía
d'un álbum d'inozenzias
que alzaba en l'arca antiga
d'a nineza. E pasando pachinas
e intuindo a mitica fuen
d'a paz sin tiempo
ban naxendo estrelas que iluminan
o país nuestro d'amor, plachas
olbidatas e besatas por olas interiors.

Güe aturamos e bebemos
un beire de silenzio e alegría.
O lusco arriba;
entre porpras e brioletas
fan acrobazias paxaros marinos
allá en os altos bandiadors
d'a poesía.
E contemplamos a mar nueba
dende a nuestra capanna
arredolata por aireras.
Ninos, ninas
corren e chugan entre arenas
e escumas, as suyas bozes
_parolas cristalinas,
notetas finas_
tringlan como gotas-campanetas
cuan ya plegan e son nuestras
as colors de lusco-mar,
s'achuntan a musicas
d'eternidaz e a cantas primichenias
de paxaros.

Chuan Chusé Bielsa

12 de marzo de 2014

Contemplazión

Chardín en o lusco
Pintura a l'olio de Chuan Chusé Bielsa (2005)

CASA D'ETERNIDÁ

Recuerdo una falsa
que yera bisitata por o sol
como un amigo.

Asobén bi yera leyendo
libros en lenguas
cuasi muertas: parolas-machia,
parolas-fantasía.
Sonrisando lo sol beniba,
trucaba en as finestras.
As rayadas amarillencas
lo embolicaban tot en un misterio
de piramide echipzia.

Recuerdo una mesa gran e biella
feita ta escribir-leyer-soniar
chunto a una puerta de beire e un terrau
que s'ubriban como una eternidá
enta totas as tardadas,
toz os luscos. Yo bibiba
como un muerto e yera feliz.
O sol tornaba, amorosiaba
o mío día, marchaba.
Yo leyeba, ensoniaba.
No deseyaba cosa.

Recorreba
la gran falsa-yermo
caminando _sols endormisquiatos,
aireras biacheras, gotetas d'arabogas
delicatamén tamboriniando
sobre a paz,
entre as tellas
paxaricos as suyas bidas feban
baxo zielos azulizos, u bels días
baxo zielos escurizos
aparando bien callatos
en tardadas as tronadas más fierizas_
contemplando pachinas
de libros d'inozenzia,
sentindo lo mensache
de l'airera e d'a poesía,
contemplando lo imbisible.
Yera un no-tiempo pleno d'amor.
S'eba esboldregato a mía bida
e adedicaba os míos días
a la contemplazión
d'a diosa.

¡Qué goyoso lo sol eternizato
amorosiando lo mío chardín en o zielo!
Besaba o sol o suelo, o fino polbo
en muebles que dormiban, as parez
de milenta colors grisas que lentamén
iba tornando en parez d'oro,
s'aturaba o sol en as mías manos
acariziando libros-paisaches
femeninos. No teneba res
e ya sólo aguaitaba o paradiso.

Me quedé en a falsa bueda, sin biaches
enta mundos lexanos, me torné
en disierto u tal begata en mar interno,
dexando tot lo que no yera
quedé muerto ta tot tiempo.
Si deseyaba cualque tresoro
difuera d'o silenzio,
de seguida ixe deseyo lo bendeba
u lo soltaba, que lo se lebase
como una fuella muerta
o frío zierzo.

Bi ha puestos do tot ye sagrato,
puestos difuera d'a Tierra
do solamén o poeta deseya bibir:
falsas, cambras closas meditando, galerías
con finestras-güellos ta qui suenia;
bi ha puertas zelestes que dengún no ubre,
solamén l'airera, a begatas, en tardis
fosquizas de tronada;
gatas abisinias de nineza,
alteras, retornan a salas sagratas
de luminarias muertas, pobres templos
que sublima o lusco
con as suyas sayetas,
o lusco bestito d'enamorato; o poeta
i leye amors-colors que os güellos
besan, porpras de connubio.

E, en días claros,
os camins amariellos
sospiran por beyer os mons azuls
d'as sierras, nobia inmaculata,
se'n ban correndo por os pueyos
que o sol alegra.
O mío nino muerto
con els marcha,
o nino que estié en un altro suenio.
¡Cuánto, cuánto tiempo fa que fizo fuchina
e no retorna encara a la suya escuela grisa!
Tota l'asperanza mía ba puyando
enta azuls zielos,
tot yo feito zenisa e marchando con l'airera,
aquí tot amortato e retrobando-me calibo
que espurnea, sin dembargo,
en fogarils d'uns altros regnos.

E beyer dimpués a sacra estrela
que amanex sobre a fren
d'a más gran reina,
besar a luz d'a suya fuen,
paseyar silenziosamén entre unibersos,
contemplando chardins-astros
d'a más alta belleza,
árbols que son sols, poemas libres
como auguas que cantan, roseras
con rosas e planetas,
zaicas que con brilos rezan,
alentando perfumos d'amor
tanimientres caminamos a bonico
por os mundos.

Amor mío, debanté a mía casa
d'eternidá cuan ya tot lo eba perdito,
leyé libros sin tiempo de poetas,
poesía sin deseyos,
o tuyo sol yera l'amigo
que perén a paz amuestra.
Amor mío, te contemplé
días e nueis, te contemplé en silenzio,
debanté en o disierto a mía chiqueta
piramide en o tuyo recuerdo.
Ya sólo asperaba en as tardadas
a luminaria d'a tuya estrela, biachear
en nau d'amor enta o tuyo regno.
E ya bibir perén, perén, en a nueba
e alta tierra d'a Poesía.
Con tu e sin cosa más,
sin más falsos aniellos,
en o paisache-esprito d'o tuyo cuerpo
enamorato.

Chuan Chusé Bielsa

5 de marzo de 2014

No bi ha notizias

Güe no bi ha notizias

O sol, a la tardada, s'acuesta
en as piedras d'os biellos ripazos.
L'aire tien una color amariella
güe, anque ye pleno de fredos.

L'aire canta como un nino
e no traye notizias
d'o mundo.

Yo m'asiento cuentra o ripazo
que debantó, piedra a piedra, mi pai,
e me torno en sargantana
amarillenca. A tierra beigo
de l'ortal resequito, os árbols
sondormitos, a leña feita
en a remolda. Zarro los güellos.

E boi contemplando lo que soi;
no bi ha notizias güe e tot
ye calmo. Solencas as abenitas
d'os sentitos.

Agora ya no esisto.
Ni tan sisquiera bi ha infanzia
en as distanzias. Dexo que charre
l'airera bueda. A suya boz
ye una canta de luz, sin sospiros,
que ba desfendo lo tiempo
sin parar cuenta, abonico.

Güe os mapas d'o mundo
son disiertos, e a yo me cuaca asinas.
L'airera ba desdebuxando países,
ziudaz, montañas, ríos.
Desdebuxando ploros e risos,
desdebuxando pasatos e futuros.
Atlas plenos d'unibersos s'esbafan
en a no-cosa, como si nunca
no esen esistito.

Por un inte bi ha tregua eterna en Palestina,
por un inte ye libre o Saara
Oczidental, no bi ha cadenas en o Tíbet,
reziben os treballadors un trato digno,
o mundo ye femenino,
no pasa fambre dengún nino,
debantan a capeza os pueblos natibos
minorizatos,
os pobres animals ya no son martiriziatos,
retornan os politos paisaches
que fueron destruyitos,
por un inte no bi ha ya más esferras,
por un inte no bi ha lingüizidios
en a mía tierra,
por un inte a lo menos
remató lo triunfo d'o fuerte
sobre o feble, por un inte se'n son itos
toz os soldatos enta las suyas casas
en l'olbido,
en un breu inte calloron totas as armas
en o calmo país d'o infinito.

Por un inte soi o nino
que sufrió e que agora chuga,
soi o biello que recobra toz os amors perditos,
toz os tresoros, amigas, amigos.
Por un inte ya no crema e ye zenisa
tot ixo que de yo enrunas fizo,
como un fuego arredolando
en nuei roya o corazón.

Güe no bi ha notizias e no cal
que en a mía capeza se debuxen
os prefils de totas as fronteras.
Güe buelan e marchan sufrimientos
con l'airera. Cansera
de tanto suenio falso.
Como bella sargantana sondormita
en o ripazo, agora descanso en altas tierras.
E boi esborrando los fracasos
que rebutioron tantos días míos de tristezas.
boi olbidando tot ixo que no soi,
tot ixo que no importa.

Güe no soi esclau e canta
o goyo dentro d'o mío canto,
como si se desbeilase en yo
sólo lo que soi e no s'amorta,
lo que perén soi estato,
lo que perén aspera dezaga de tota
falsa puerta.

A mar ye d'oro e plata en as ringleras
d'oliberas, a mar dillá de tota mar,
ye eterno lo sol e ye a luna eterna
iluminando as flors d'as d'almendreras.

Güe no bi ha notizias d'o mundo.
Güe amor e belleza.
Güe silenzio. Sólo ixo.

O disierto ye agora un berchel,
os muertos biñers son agora altos biñers
que dan fruito en o paradiso,
con ugas que son estrelas de colors
bendematas por bel poeta-nino.
Zielos d'infanzia
nos trayen una plebia feita d'alba,
un néctar que en l'alma ye naxito,
una paz que bebemos, bibimos,
antizipando lo nuestro eterno manantío,
auguas en a mar más alta,
o nuestro destín, o nuestro país bonico.

Chuan Chusé Bielsa

27 de febrero de 2014

Baixo as frondas goteyans

BAIXO AS FRONDAS GOTEYANS

Os árbols ya tienen as fuellas amplas. Trobarez, si vos interesa, verdas frondosidaz misteriosas. No bi ha cosa más perturbadera, ta os míos sentitos interiors, que as verdas frondosidaz misteriosas d'ista epoca de l'anyo. sobretot aquels días que o zielo tien un tono perlato _agora mesmo ha parato de plever_. Cuan mueve una miqueta l'aire, vos cayen sobre a testa bellas gotas e bellas floretas blancas u rosatas. Agora me cuaca estar solenco en un parque. Ye cuan un parque me diz más cosas. As fuellas son d'un verde escuro, bien ufanas e escoscatas. A la luz veyerez cómo brilan, pero a uambra que fan ye un tapiz seminocturno. Uno camina poquet a poquet baixo ixos resers. Si tenez a "veritable vocazión", vos atrayerán más as frondas que no pas a Venus de marbre en a cruzillata de camins, que uei pareix, no sé per qué, aflichita per un esderizo tardano, u o uello d'o lago que reflexa también, como los altros días, os suyos alredors, pero con un aire de pensar en bella altra cosa.

E, de bien chiquet, ya las preferiba, istas frondas mullatas. No niego pas a belleza d'as frondas en una tardada de color narancha, tibia, cuan son plenas de paixaros, de gorgollos de fontanas que cubren os murmurios d'os enamoratos. Pero alavez a luminaria verda cubierta per bel esderizo dorato, más bien vos fa pensar en o goyo d'a vida. Venus sonrisa e o lago también. Per tot bi ha rosas. A uno li pareix que ye fázil floreixer. Ye una mena d'intoxicazión que vos traye l'aire denso. A luna se devantará dorata e gran sobre una polseguera vrioleta, e a chen, ya tornando enta las casas, eixirán de debaixo d'as frondas con os uellos brilans.

Per cuentra, as frondas mullatas d'abril e os camins solitarios que i pasan per debaixo e as ultimas gotetas, bochatas per o viento, d'o ploro d'a primavera entristezita, nos fablan de cosas estraniamén inabastables. No nos fan dengún retreito per a nuestra vida cutiana _ ni tan sisquiera nos dan a entender que la conoixcan_ pero nos sochieren una vida do tot fuese chentil, con o suyo chuego de silenzios e murmurios, con a suya fraganzia de frescor, con a suya penumbra encarinyata de misterios elegans. ¿Quí ha trobato bella vegata a las damas con os uellos plenos d'amor e a voz como una musica, soniatas per el, baixo as frondas? ¿Quí ha podito vivir, no ya una vida, sino un unico día, tot el inefablemén romantico? ¿A quí li ha pasato bella vegata una aventura de novela? ¿Quí ye estato libre de tratar, de pactar, con a sordidez e o eszeptizismo? ¿Qué ideyal emos sapito conservar puro de vanidà, qué amor no ha abito de recurrir a la mentira? Pero as frondas nos fan altra vegata credulos: nos sentimos, en istos intes, nobles. Comprendemos que a unica cosa que da pre a la vida ye a plenitù d'emozión. E dica tenemos a seguranza de que, si no ta nusaltros mesmos, ye posible t'altros, más chóvens u más poeticos u más ricos, vivir en un mundo encantato. Tornamos a creyer en damas delicatas, que se desferban con un beso, e en conversas d'una dolza vibrazión divina, nomás entrevista en bels versos u en bels acordes inmortals. Tornamos a creyer que a chen serba chentil nomás que s'abrazasen en silenzio, e que sentírbanos a melodía d'as estrelas solamén prebando de recullir-nos confiatamén.

Pero no ye bueno paseyar cada día baixo as frondas goteyans. Abyecto ye qui no se purifica en a nostalchia d'una belleza nunca aconseguita, pero serba cobarde que la demandase a las fadas u, si querez, a las dríadas e amadríadas d'as nobles arboleras. L'altera grazia de l'árbol ye un don natural: nomás vivindo, ya ye polito. Pero nusaltros no podemos conservar dengún don sin pazienzia e esfuerzo. Tenemos más dignidà que no pas un parasito. Pagamos o nuestro escote en l'universo. E os nuestros umanos desfallezimientos no son pas más turbios que rutilans os nuestros millors afans. Ibridos, ziertamén, levamos coscarana como as tartugas e tenemos alas como as golondrinas. Pero as nuestras fluctuazions, sin dembargo, son as fluctuazions d'un vuelo. E bi ha dos cosas bien altas en nusaltros; la una, preixinar una perfeczión remota; e l'altra, ir-ie sapendo que no i arribaremos nunca. E aquella imachinazión e iste viache son a dramatica belleza d'a umanidà, que nos invidian as frondas e os ánchels.

JOSEP CARNER

Traduczión dende o catalán feita por Chuan Chusé Bielsa

Nota.-

Sota les frondes gotejants ("Baixo as frondas goteyans") ye un testo noucentista d'o gran poeta catalán Josep Carner (1894-1970), replegato en o libro Les bonhomies, que se publicó en 1925, en plena epoca noucentista. Ista delicata e funda prosa poetica replega prou bien totas as caracteristicas d'ixe gran movimiento estetico e vital que estió lo noucentisme, que caracteriza un glorioso período d'a cultura catalana e clau ta la recuperazión d'o catalán (con a exemplar e machistral codificazión fabriana). O lexico e o estilo en cheneral que emplega Josep Carner en Sota les frondes gotejants ye bien representativo d'a estetica noucentista. Ixe estilo marabillosamén artistico, con un sinyalín d'artifizio, muito d'"epoca", ye o que he procurato conservar en a mía traduczión, prebando de ser fidel a l'orichinal e a o tiempo e período noucentista en que fue escrito, en as anyadas vente d'o sieglo XX. A epoca noucentista metió los alazez ta o posterior floreiximiento d'as letras catalanas, creyó una lengua elegantisma, polidisma, apta ta tota mena d'usos en una soziedà, e prebó d'integrar a cultura catalana en Europa, abandonando l'anarquía e o localismo de buena parti d'o Modernismo catalán. Cada vegata se devantan más vozes reivindicando ixe riquismo período d'a istoria cultural catalana, que dica agora yera estato de raso infravalurato. - Chuan Chusé Bielsa

13 de febrero de 2014

A poesía s'amaga

Flors de zerezera
Sakura

TOZ OS AMORS

A poesía fuye
de pretenziosos libros de bersos,
fuye d'as salas do se fabla
de poesía, se torna airera e marcha
como un biello paxaro azulenco
enta mons fredos.

A poesía ye un paradiso
inespresable, os deseyos
han muerto cuan ya somos tot,
cuan umildemén creyemos
que tot lo podemos en Dios.
Tot lo podemos... e no somos cosa
cuan perén nabegamos en a mar
chiqueta d'a nuestra soledá,
en a barca d'o nuestro chiquet
amor troziato, asclato, dibidito.

Dimpués d'o lusco, a nuei
ya ye nuestra.
Yo tot lo he perdito...
e tiengo lo corazón pleno
de zenisa, como fogaril griso.
Ayer tot yeran risos, flamas,
e güe tot ye calibo.
Olbido...
Cosa, cosa no remane
d'a bida gastata,
tot ya ye chelato,
a cullita asperata ya ye un tristo
campo minchato por a piedra
e tot ye un camín entre as guambras,
e nos n'imos como palpiando en foscas cambras,
recosirando con tristura tot ixo
que bien poderba
aber esistito.

Güe t'he bista, aimata mía,
lebando en o rostro a belleza soniata.
Tu yeras chardín e un patio
besato por un alba encantata,
yo yera una casa espaldata,
tristura abitata
por pantasmas,
tu yeras en alto
e yo yera fruita bandiata
por un furo zierzo,
cayendo de l'árbol,
golpiando lo suelo, macata,
tu yeras chobentú e yo
feba tiempo que cuasi yera muerto,
tu yeras zielo e yo estrela
tristacha, xucata por un forato negro.
Tu yeras labios que besaban,
yo una crepaza en o disierto,
tu yeras alegre canta
en casa iluminata,
yo un poeta bagabundo
bibindo encara en os camins
(e nunca no aprendié a bibir),
tu yeras corona que regnos
enguera, yo no yera
que punchas, yo yera la fin.
Aimata, qué bonico
lo tuyo sonriso, feliz...
Yo yera dondiando,
replegando as rayadas
d'un sol que se'n ba a dormir,
como un nino que se fazió biello
e ya ba a morir.

A poesía s'amaga
e no quiere cosa d'o mundo
si o mundo ya no tien en os güellos
a suya luminaria, a totalidá
d'o suyo amor. L'amor no puede
deseparar-se, qui lo desepara
fa esclatar a bida, a poesía,
e sólo creya más mundos rebutitos
de tristuras e mentiras.
Rosa desfeita.

Yo, que tot lo he perdito
aquí, ya sólo busco
l'alto biero que mena
enta os altos praus de silenzio
en o paradiso.
Aimata, güe t'he bista
con a tuya belleza fresquisma
(una fuen con rosas-labios
besando los caxos de l'augua),
si ese puesto encara agafar
a mía chobentú, tot lo ese dato
por besar a tuya alma-fontaneta,
dexar tanta mentira bofa e marchar
con tu, sin malfurriar de raso
los míos días, o tiempo, a mía bida.
Pero ya he gastato tot lo que teneba,
toz os chiquez granez d'oras
ya s'han escolato
en o reloch d'arena,
semanas, meses, añadas,
tot lo he abentato sin sentito.
Por ixo
me'n boi enta ixo que me queda,
do tu e yo sigamos Tot aunitos,
tu como una nobia, plena
d'as blancors de l'alba,
inozenzia de paz perfumata,
o maitín que alienta,
yo como un mendigo
bestito de bardo e d'olbido,
plenizo de lusco que marcha.

A poesía s'amaga
e fuye d'os libros de bersos,
perén ba buscando e li cuacan
os puestos umildes do bibe
o silenzio, do tot ye perdito,
tot, mesmo los deseyos,
menos o deseyo que aguaita
perén una eterniza chobentú.
Ban replegando los agüerros
en brazaus as nuestras fuellas-suenios
e las creman dimpués en o fogaril
d'o tiempo. Os ibiernos espullarán
os nuestros cuerpos. Tornaremos
a ser de nuebo espritos
amorosiando trigos e bolando
enta o zielo más altizo. A poesía
reclama finalmén toz os amors.

A poesía s'amaga,
a poesía no ye cosa en iste mundo
si no alienta dende un altro Mundo.
Nobia amorosiata por frescors, santalba.
Poesía, agora que no tiengo
cosa aquí, tuyo soi, zanzero
prau que crex en a tuya montaña,
luminaria en a tuya luminaria.
Aimata mía, tot perdito e tot ganato,
a la fin, casatos con tot en l'Uniberso.

Chuan Chusé Bielsa

30 de enero de 2014

Que nos leiga l'airera

Fada roya
Pintura a l'olio de Chuan Chusé Bielsa

Que nos leiga l'airera

Escribir como fa l'aire
sobre l'augua
cuan la besa e la contempla
como a una diosa eterna,
e dimpués que nos leiga
o Silenzio.

Escribir en bella lengua
que dengún no azepta,
seyer paxaro en libertá
que musiquea, soniando,
cantas en o lusco. Tot calmo,
cosa no se i siente. Que nos leiga
allora o mas royo u brioleta,
escachato.

Escribir en a lengua
que fabla o zierzo
en os días solitarios
sobre sasos, barellas,
pueyos, planas, sardas...,
tot ye alabez encheberdito e buedo,
os árbols friolencos se bandean
a la tardada. Fuego
en casetas e capannas.

Escribir como si uno
estase ya muerto e no bibise
ya sobre o paisache femenino
que tanto aimó. Agora,
libres biacheando con o sol,
muertos e renaxitos,
felizes imos bibindo sin más priesa.
Escribir cuan o tiempo
e nusaltros aquí tot lo perdiemos,
a casa e os campos, o cuerpo e a pelleta:
tot se'n fue con Dios como una fuella
en as manos de l'agüerro. Que nos leiga
o nino que estiemos, que encara
nos recuerda e ya no recordamos.

Escribir por bel amor,
escribir sin asperar cosa,
seyer leyito por as fadas
u por espritos enamoratos
que buelan sobre os yermos
besando mons azuls e camins-labios,
dando lo no-tiempo a las estrelas
que perén amanexen
sobre a soledá. Que nos leigan
as nueis iluminatas por miraglos.

Escribir de tal forma
que fazilmén nos leigan
ortals muertos, oliberas
plenizas de sabieza, meditando,
basas con colors berdas de nineza,
sulcos antigos que amorosió lo yayo
e que agora son crepazas e recuerdos,
que nos leigan almendreras blancas
u espullatas, que nos leigan flors
coloriatas en a rama u amarillencas
cuentra la tierra, prestas a ir dexando
ista bida e marchar bolando enta os zielos.
Que nos leigan boiras rosas que s'amortan
ya en naxer, que nos leigan plebidas
mullando a nuestra bida con glarimas,
que nos leigan os muertos que biben
en os más bibos paradisos
e que encara bisitan como aus que emigran
a pobra tierra d'o suyo antigo suenio.

Que nos leiga o Silenzio
que aliente cuan Silenzio sigamos,
que nos leiga una bonica
muller ideyalizata, soniata
e aimata como a más preziosa isla,
a muller sublime que bibe e bibiba
sobre as altarias, nunca macata
por l'aspro biache d'os días.
Que nos leiga o disierto que aimemos,
que nos leigan os libros que leyiemos
con o corazón e que ya son zenisa.

Escribir no deseyando cosa,
escribir en una lengua
defuera d'iste mundo,
con grafías antigas
que dengún ya no emplega,
escribir dexando que l'aire
bienga e guide a mano nuestra,
aladrando tota la tierra muerta
d'a desasperanza, que bienga,
que bienga l'airera e nos leiga
e nos arroziegue como fuellas
enta os mundos más inútils
e bonicos, ó mundos sin deseyos,
plenizos de libertá, tierra
ta siempre elebata ent'altos zielos
por a diosa d'a bondá e d'a belleza,
dibino regno d'a poesía.

Chuan Chusé Bielsa

19 de enero de 2014

Poema en castellano-aragonés 26

Camín d'as estrelas
Pintura a l'olio de Chuan Chusé Bielsa

MI PATRIA ES L'AMOR

Mi patria son caminos
donde la cansera
s'atura y reposa.

Mi patria son disiertos
donde algo nos charra
y nos dice lo que somos dentro.

Mi patria son caseticas
que àun se vantan,
viejas, en el tiempo.

Mi patria son varellos
donde el poeta,
enamorau, aguaita versos.

Mi patria son roseras
d'un olvidau güerto
con rosas de sueños.

Mi patria son cielos
coloriaus de flores,
juguesca de boiras y soles.

Mi patria son pajàros
cantando oraciones
en l'aire azulenco.

Mi patria son seres
que marcharon lejos,
dejando clarores d'amores.

Mi patria son voces
de tierras que en l'alma
aladran aquellos que se fueron.

Mi patria son silencios
de poeta; los soles
royos, marchando, nos besan.

Mi patria es l'eterno
femenino, mujer
que perén, bonica, amorosea.

Mi patria es la Tierra
toda, todo l'universo,
mi patria es la vida.

Mi patria es l'amor
que al cabo nos queda,
la casa, la patria de la poesía.

Chuan Chusé Bielsa

15 de enero de 2014

Plebia en o paradiso

L'ausenzia
Biella pintura a l'olio de Chuan Chusé Bielsa

PLEBIA EN O PARADISO

Güe pensaba
en altras bidas perditas.

Caminaba con a plebia
por os camins d'os yayos.

Me beyeba en altras casas,
combibindo con aquella mesacha,
tal begata, que aimé tanto
en a chobentú más lexana,
agafando-la d'a mano,
paseyando por as abenitas.

Me beyeba a yo mesmo
abendo feito altras trigas
en a bida. Un yo más perfecto,
sin tantas erradas u feritas.

A plebia, chunto a yo, qué trista
parexeba mullando a mía bida.
E pretó a pleber de firme:
as auguas, a calders sobre yo
cayeban frías.

¡Ai, qué pobre, qué pobre yes,
tot cubierto de bardo, chupito,
e ya cuasi rematando los tuyos días!

A plebia cayeba e no aturaba,
yo poderba dizir que iba sentindo
a bonico, a bonico,
cómo l'augua fablaba:
amigo, yo isto te digo:
yo d'o zielo biengo, yo marcho
enta os altos e no paro
cuenta d'as cosas d'abaxo.
Yo me zentro en ixo
que ye o zentro mío
cuan caigo u cuan me debanto,
ya siga chisleta, a basa u o río;
sin pausa boi chugando
en boiras que dan saltos
e arriguen como ninos,
parex que ya son cansos
e perén reblincan, cantando.

Güe marchaba tristacho
por os camins d'os yayos,
tot mullato e pleno de bardo,
tot pleno de cansera;
en un inte
tot lo ese dato
por marchar entalto
e asinas os camins erratos
que no aturan d'estar acusando
dexar-los callatos,
tot feito paxaro e bolando
enta do no esistan años,
enta do esistan amors
sin engaños.

A plebia a o costato
a bonico, a bonico,
seguiba fablando,
a yo e a la tierra regando:
amigo, güella enta yo,
yo d'a diosa biengo,
yo enta la diosa marcho,
yo me zentro en ixo
que esiste cuan callo,
yo cosa no tiengo, si alcaso
a fuen d'os miraglos,
totas as altras cosetas, te digo,
son auguas d'o zielo,
son o mesmo amor
que a l'amor ye aimando.
Pobracho, no sigas tristacho.
Si güellas entalto ya yes o más rico
e res no te manca, ya has dexato
toz os unibersos de mirallos,
si güellas entalto, perén,
ya yes o infinito,
ya has arribato a la radiz
de l'árbol d'o paradiso,
a o zentro d'o corazón.

Chuan Chusé Bielsa

9 de enero de 2014

Luz d'a libertá

Mónica Spear
Muller de bondá

Luz d'a libertá

Adedicato a Mónica Spear, reina de bondá

Cuan tot parex
que remata...

aspera un inte,
encara bi ha asperanza.

Encara queda tot;
o zielo nos clama.

Aquí abaxo, tot ye e no ye
a o mesmo tiempo.

Pero aspera, agafa
a luminaria que aima.

Cuan no tenemos cosa
ya somos a diosa.

Cuan tot ye perdito
naxe dios en l'alma.

Si tu a yo m'aguaitas
beyerás mans buedas.

En foi, d'ellas, bandera
que ondeya con l'alba.

Si a tu a yo me fablas
libre contesta l'airera.

Aimo tota la belleza
que d'a Tierra marcha

enta altas estrelas
que en nusaltros beilan.

A más bonica reina,
bestita d'amor, nos clama

dende o paradiso.
En un inte, cuan tot calla,

fabla o infinito.
Nos ubres, aimata, a puerta

d'o chardín con un sonriso.
Besas. Aimas.

Amor que nunca no engañas,
amor mío,

zelestes auguas de río
e zaicas calmas en paz.

Amor que nunca no marchas,
eterniza luz d'a libertá.

Chuan Chusé Bielsa

2014

ANYADA VUEDA (2014)

Plega una anyada nueva,
vueda.

Podremos emplenar-la
con un gran amaneixer.

U tal vegata nos metamos tristes
pensando en fútils nueits.

Creigo que me desfaré
d'as tristuras viellas, de tanta antiga rima.

Podremos naixer una altra vegata
e fer con a luminaria que brila encara,

con totas as nuestras ruinas,
bella cosa gran, muito gran, muito bonica,

Aimaré como infinitament polidas as casas
espaldatas, antigas, perditas.

Arriba una nueva anyada,
vueda: ye una blanca pachina.

Creigo que me'n iré do siempre
querié ir, allá do lo mío amor viva.

No podré levar-li tot lo que mereix.
Perfumos pobres d'os disiertos li daré.

Bi ha qui ha achuntato muitas cosas
entre as mans: anyos plenos d'alegrías.

Pero los míos uellos son azuls de cielo
d'un viachero que se'n va, e aguaitan estrelas.

Yo quererba dar tantas cosetas
a l'aimata mía, toz os tresoros d'a eternidat.

Pero cosa no tiengo,
li daré toz os labios e besos que a plevia esborró.

Un anyo nuevo escomienza,
ye un poema encara no escrito.

Dicen, e yo lo creigo, que bi ha parolas
con as que fablamos a la diosa.

E si a diosa nos siente e nos ascuita
tot tenemos, res no s'ha perdito.

Escribir en a pachina virchen,
en l'anyo encara infinito, tota la riqueza

de l'universo que en nusaltros ye amagata. Aimata, amor te doi de l'alma, sólo ixo tiengo,

frescors que olbidé e que a vegatas suenio;
en iste anyo encara vuedo, te doi ilusions blancas.

E un poema escribiré en a tuya frent,
en o branquil d'iste anyo nuevo, como un beso,

como una declaración d'eterno enamorato
que a o suyo amor nunca no olbida.

Ixo t'ofreixco, cosa de tierra u de tiempo,
toz os tresoros d'o cielo, aimata mía.

Chuan Chusé Bielsa