30 de junio de 2013

Como los güellos de l'aragonés

Como los güellos de l'aragonés

Muller, os tuyos güellos son
como los güellos de l'aragonés:
feitos ta beyer
as bellezas d'o paradiso.

Amor mío, a tuya piel ye como l'aire
que amorosea la cara
cuan o sol ba besando a bonico
_cuan ya se'n ye indo_
espigas granatas, casetas doratas
e labios royos d'ababols;
parolas d'amors ba dizindo.

Muller, o perfumo d'a tuya boz
son as flors azulencas d'o espligo,
u ye un libro de poemas leyito
que fabla e canta cuan seguimos
un camín encantato, olbidato,
a o costato de campos
do dios cuna trigos.

Amor mío, yes tan bonica
como l'augua d'os ríos
d'a paz, luminaria d'o zielo
que baxa dende altizo manantío
en frescas zaicas de consuelo
ta las nuestras añadas
en esilio.

Alma aimata,
te beyé e ya soi eterno
enamorato d'infinitos
campos-labios.
Una parola tuya e bailo
por os camins más politos
d'o corazón; un berso tuyo leigo
escrito en a inozenzia
e tornan os amors perditos.

Amor mío, tu yes a poesía mesma,
plebia de goyos, olbido
de tristezas, chisla d'edén
yes en a Tierra. Amor mío,
en a más preziosa lengua,
en lengua aragonesa,
canto güe a o más bonico
esprito, a o más polito
ser d'o paradiso.

Chuan Chusé Bielsa

26 de junio de 2013

Plachas interiors

Os zielos interiors

¡Qué tristura en os mundos esteriors! Tot ofrexen e dimpués nos quedamos sin cosa, con as flamas laminando a pelleta d'o corazón.

Amiga, güe tremolan tristas en a nuei as tuyas luminarias d'amor, as tuyas estrelas berdaderas, e ploras en silenzio. Tot lo que ayer yera goyo en o mundo ye güe mentira e soledá. Agora buscarás por os camins, plena d'a más chelata angunia, toz os regalos falsos d'ista tierra.

Si ofrexen estrelas esteriors, si ofrexen millons de planetas, si ofrexen galacsias, si ofrexen unibersos feitos de fuego u chelo u rabia, si ofrexen tot lo que espurnea u chila u calla en toz os zielos en monstrosa luita, sisquiera tienga las fuerzas ta dizir que no, que no quiero ixo, que no quiero más mentiras. Sisquiera poder dizir, a la fin, que tot ixo no bale ni una güellada en un país d'amor.

Güe plora un alma buscando en a nuei tot lo que teneba baxo lo sol e que perdió en un inte. ¡Ó mundo d'o diaple que solamén dolors yes a la fin! Os míos güellos te beyen, pero ya no i bi ha bellezas si o corazón no i reza e t'adentro no güella. Os más guallardos árbols, os suenios esternos más bonicos, están cremando en a tizonera d'un ibierno ultimo.

Ó corazón, ubre a tuya arca interna, tota arredolata por as flamas de lo falso, marchemos enta o tuyo uniberso, luen de toz os mundos que prometeban tot e no yeran finalmén que zenisas e tierras plenizas de fosals. Dexemos que os foratos negros suquen totas as galacsias d'a desasperanza, dexemos que luite materia cuentra materia dica la fin d'os tiempos, dexemos que a luz que ye morindo a la fin muera, que s'amorte ta cutio en o fogaril más tristo, dexemos que esclaten e inutilmén cremen e s'apaguen as estrelas furas que no pesan ni un gramo d'amor, que cosa no balen, que cosa no son.

Güe un alma busca por camins foscos a os fillos perditos d'os suenios, baxo una luna plena feita de roca e polbo sin esprito, sin compasión. Güe un alma se tresbate por os yermos de l'angunia buscando tot lo que aimó ayer. Güe un cuerpo ye cremando embolicato por o fuego, güe l'alma ye arredolata por furtaires, ye buscando trozez u recuerdos d'aimatos fillos en a más fosquiza escureldá.

Qué solenca a nuei e cómo chela güe; buscar entre desolazions rayadas d'o gran sol d'o corazón. Porque ya en l'alma bi ha cansera: allá entre estrelas de materia ye o reino d'o prinzipe d'as mentiras, allá en alto no bi ha cosa que buscar; feita una taca de muerte s'amuestra la mortalla d'as constelazions, o mirallo buedo d'os espazios, tot feito de sangre negra, de brilos que tallan e engañan e matan. En o reino muerto no bi ha abrá respuestas ni asperanzas. Os mundos esteriors nos dexarán con a nuestra soledá.

Entre desolazions, buscaremos en o corazón. Un alma busca en os disiertos bel amor. ¡Ó amiga, cuánto, cuánto emos sofierto petenando sobre ixos lexanos decoratos buscando tot lo bien que ya somos! Adiós, adiós, estrelas e galacsias bofas, adiós planetas de dolor, adiós colors que s'amortan tot cremando en infernals fogueras, adiós días e albas que en naxer ya sangran e ploran, adiós nueis d'a tierra en guambra eterna, eternos recuerdos de chilos e tristezas.

Bi ha un alma que busca en a nuei tot lo que teneba, lo que quereba más que a la bida mesma. Amiga, busca e troba en os tuyos campos, en as auguas d'o tuyo corazón, busca e troba en l'alba d'o tuyo amor, busca en os mundos en os que un ser bueno reina. Amiga, busca en os tuyos bieros perfumatos por a más alta bondá, en os tuyos zielos más libres, en as más salbaches plachas d'o tuyo infinito, en os más bonicos paisaches debantatos por a luz. Astí trobaremos os más politos suenios que bibimos e dexemos, no t'angunies más, no busques más entre unibersos feitos de mentiras, que anque parexcan grans cosa no son, no son ni una chisleta de zenisa que s'abienta enta l'olbido. Tu abita sólo en un dios bueno, amiga, en o tuyo interno reino d'a berdá, trobando uno a uno a toz os fillos que perdiés. Tu sólo con l'amor, perén, as tuyas estrelas brilando en o zielo d'o paradiso, aimata mía.

Chuan Chusé Bielsa

24 de junio de 2013

Cantando silenzios

O silenzio a la tardada

Se sienten paxaros
en l'airera. Se bandean.
Se bandea o sol
a la tardada.
Ye un fabirol
a chaminera d'a caseta,
o silenzio i canta.
Cansera.
Reposan as galacsias
d'as añadas.

Agora remero a calma
d'a casa d'a mía yaya:
¡qué silenziosa yera!
As rayadas d'o sol quereban
dentrar-ie como en un paradiso:
besar as recholas, l'arca
do s'alzaban ropas escoscatas,
perfumatas d'amor,
a cama alta, o fogaril, a cadiera,
o biello calandario de Santa Barbara
_ta protecher a os fillos en as minas,
ta protecher-nos d'as tronadas_,
chugar u soniar en un cuento de fadas
en a chiquinina falsa.

Siento a calma:
apagatos telebisors, ordinadors,
móbils, radios, sólo enchego l'alma,
e o grano dorato d'os campos
perditos ba emplindo a saca
d'un zielo olbidato.

Ye un fabirol a chaminera,
o silenzio e l'airera i fan sonar cantas
encantatas. ¡Cuánto tiempo feba
que sin tartir o silenzio callaba!
¡Cuántas añadas he dexatas
embolicatas entre os roídos d'o mundo,
entre os treballos e os partes d'o mundo!
Foratos negros se minchaban
a luminaria d'as estrelas
d'un amagato corazón,
mentiras afogaban as espigas
ya granatas d'a cullita de l'amor.

Pero agora o tiempo
descansa e tot se bandea:
paxaros en l'airera,
dexó güe a tardada os mundos
de materia. Contemplazión:
una gateta en un sofá biellizo laminato por rayadas d'un sol baxo, lamina bels gatolins que tetan,
olbidata d'angunias e miserias,
acoflata en un inte sembrato en lo eterno,
en l'alto bandiador d'a calma e d'a inozenzia.

Dellá d'as finestras,
sobre ababols e trigos,
e sobre as olas d'os suenios,
margalidas, paxarelas...,
l'airera rezita poemas.
En un inte a lo menos,
cantando silenzios,
triunfó la belleza.

Chuan Chusé Bielsa

17 de junio de 2013

A casa silenziosa

A casa silenziosa

En iste mundo, beyer sólo lo Camín. As glarimas han formato ríos interiors. Beyer sólo lo Camín. A cansera ha feito tristes toz os sols. ¿Por qué asperar que a tristura bel día no siga trista? O mundo ha perdito os paisaches más bonicos. Anque queda, encara, la ruleta d'os diners chirando e chirando días e nueis en a feria más pobra, fincata en o polbo. Pero ixo ya rosiga toz os goyos. Tan sólo una orazión sin de fin aspera en una casa silenziosa; ye lo unico que ofrexen as mans de l'asperanza. Porque ya o tiempo e os paisaches e os amors han dito adiós.

Yo busco una casa en a fin d'os días. Güella os paisaches muertos. Güella las asperanzas bofas. Güella las telebisions. Siente as parolas que o poder quiere que se digan. As parolas biellas son en o mazelo, o cuitiello en a gola. En ellas abitaban os paisaches más bonicos de l'alma. Pero los poderosos han declarato a guerra a tot lo que en o mundo ye belleza infinita.

Tota luz en tota cosa fabla en poesía e canta e conta u plora. Bel poeta güella a un azul de zielo u a bel lusco pintaire, u siente a os ultimos paxaros libres, u siente as ultimas parolas libres... e beye que a poesía en iste mundo se'n ye indo con a libertá.

Bel poeta siente a lengua de l'alma, cómo a bonico ba morindo. Una parola de luz e dimpués una altra, ban marchando enta l'olbido, enrunatas por as parolas fieras d'o poder, chelatas parolas d'o poder formando en pretas filas d'exerzito, con sabor a anguniosa e berdadera muerte. Beigo cómo los poderosos con as suyas parolas fan escarnio d'as parolas más bonicas, se'n burlan como diaples, mataires d'o dibino esprito d'ista tierra e d'a belleza.

En iste mundo, beyer sólo lo Camín. Si ya no quedan en l'alba reflexos e brilos d'os zielos más altos, si os paisaches ya han perdito a inozenzia de dios, tot ye un siñal que apunta enta la fin. Beyer sólo lo Camín. Buscar tan sólo una casa do tot siga un silenzio d'orazión, cuan ya en o esterior tot se ye tornato un chigán paisache poblato por enrunas. Sólo a inozenzia d'os poetas beye con güellos silenziosamén claros.

Cuan a casa d'iste mundo ya no ye que piedra de tronadas que no aturan, riadas más que furas que tot afogan e escatumban, inzendios que tot creman con as suyas mortals unglas, tierratremos que tot escachan e afundan, rebolbinos que tot sucan, guambras e boiras foscas que tot lo tornan nublo, sequeros que tot ixucan, cal buscar una casa bien adentro de nusaltros mesmos, cal buscar una casa que siga capiella u templo, cal bantar un altar en a calma más profunda, cal orar con parolas biellas que o poder no aya tacato con o suyo infierno, cal callar e pasar as oras ascuitando los mensaches d'o silenzio.

Beyer sólo lo Camín. Dimpués de que tot ya siga muerto, una casa d'eternidá abitaremos en os espazios buedos, ella será la nuestra nau enta lexanas estrelas que amoroseen mundos en paz, enta planetas zanzers que nunca la maldá e l'angluzia e os diners e a fuerza tornen en a más fiera miseria, enta paisaches que acullan una contemplazión sagrata, corazons e güellos e orellas e sentitos ascuitando aires e auguas e tierras e zielos d'a más altisma infanzia. Ixe uniberso será la nuestra casa, cuan ya no quede cosa de toz os mundos biellos, cuan ya os paisaches e as parolas e as chens que aimemos formen parti d'una cutiana orazión nuestra, renaxendo.

Chuan Chusé Bielsa

15 de junio de 2013

País de Zielo-mar

Chesús en Zielo-mar

A la fin una cosa quedará: asentar-se con Chesús a o canto d'a mar de Galileya. Chesús contempla o suyo país de Zielo-mar, camina a o canto d'as suyas altas plachas, aguaita un amor en as auguas. Emos dexato Cafarnaúm, casa e traiduría en o tiempo, e agora güellamos un interno lago.

A la fin queda tornar ta casa. A la fin caldrá dexar lo que parexeban bellezas en o mundo pero que sin amor a la fin no yeran que enzendallo e leña ta miserias; as flamas d'iste mundo iban minchando-se os pobres goyos de fusta. Agora aguaitamos una mar queda e calma, con cara de muller aimata, con luz de muller que aima, con a más bonica e fresca boz de muller, con o más delicato perfumo femenino. Ye a Muller, pero d'una altra mar _auguas zelestes. Ye muller de Zielo-mar.

Agora podemos marchar por os camins plenos de frescor, plenos de Muller, plenos d'o esprito de l'unico Amigo, plenos d'a luminaria d'una mar contemplata silenziosamén, inte a inte; iremos por os camins en flamas buedos como boladas frescas d'aire, muertos e renaxitos, e no tenendo cosa nuestra que rechume tristuras, podremos dar-lo tot, un aliento asperato.

Nos enamoraremos d'a paz d'o lago. Dimpués, renobatos, seguiremos a Chesús e o nuestro amor será María, l'amor irá dando augua por disiertos, abremos muerto con l'agüerro e os ibiernos e miraglos podrán brollar dende o silenzio, dende adentro. Muller aimata eterna, bonica como soniata primabera, la pureza tuya alienta como espligo azul en yermos, uno puede besar en altos zielos os perfumos inozens d'o paradiso. En a mar de Galileya asentar-se e contemplar o tuyo amor sagrato; si i columbramos en as olas os tuyos güellos femeninos, que una mirada tuya torne en fruitos o resequito ortal d'o tiempo.

Chesús paseya a o canto d'a mar de Galileya. Nusaltros lo seguimos. Chesús dexa o mundo e camina sobre as auguas d'o país de Zielo-mar. Chesús lo dexa tot e marcha sobre lo imposible, se'n ba enta os sasos crebazatos d'os ombres e siembra auguas miraglosas: bi eba un chardín amagato baxo a pelleta d'os yermos. Dimpués queda l'amor; de nusatros no en queda brenca, de nusatros nunca no esistió brenca defuera de l'amor. Pero siempre queda l'amor, ixo que somos. A bida fue una escuela _masiau aspra_, o fuego i crema como lo más terrible d'os mayestros: sólo esiste o país de Zielo-mar, contemplar a dios e que l'amor enteramén nos impla. Una cosa bi ha que benze a o tiempo; si nos n'imos d'a mar trista d'as idolas, si nos n'imos enta la mar de Galileya, si contemplamos o país de Zielo-mar, podrá ubrir-se l'Alegría, más gran que totas as asperanzas prexinables.

Agora: contemplar a Muller feita d'amor, luen de totas as cosas que brilaban e no yeran que tresoros falsos en un arca querata. Agora: contemplar a mar d'a Belleza, a Belleza que xublidemos caminando por o mundo, perditos por o mundo, bibindo en os mirallos d'o mundo, atonitos por a dolor d'o mundo, trafucatos por tanta falsa luz. Muller aimata, muller bonica eternamén, agora eternamén dexar-lo tot ta contemplar a tuya alma.

Chuan Chusé Bielsa

5 de junio de 2013

Cantas de paxaros a la tardada

CANTAS DE PAXAROS A LA TARDADA

¿Qué sentiz con a primabera, paxaros, que yo ya no siento? Marchoron os fredos de l'ibierno, ya la nieu ye nomás un recuerdo, ya los camins embitan a fer de pelegrín enta os mons azuls, as misteriosas sierras de Tergüel. ¿Qué sentiz encara, paxaros, cuan cantaz con ixa alegría que fa que arrigan os trigos berdes, o sol parexca un sol de dios? As buestras cantas son de beire e fierro a o mesmo tiempo, son de poetas no umanos que no reblan, bonicas como un paradiso presentito; puyan e puyan con goyosa empenta enta un azul que no conoxe buega. ¿Por qué o dios d'os paxaros tan pronto olbida las tristuras, por qué tan pronto no recuerda a os chelatos paxaricos, a os paxaricos minchatos u crematos u afogatos, a os paxaricos combertitos en fuellas u alas de güeso en os camins de polbo, u en simplas remeranzas _niedos buedos_ cuan a plebia e as aireras no aturaban e arrullaban tot a tierra, u en silenzios de nieu en os árbols e en os rafes de l'ibierno? ¡Ai, paxaros d'ista tierra, cómo querese yo tornar a cantar como busaltros, dexar dezaga totas as feritas e rezar poesías inozenmén en l'azul, dexar que o dios d'os paxaros m'emplenase d'alegría cada primabera, tener cada añada un nuebo e zanzero corazón, tener a ilusión d'o nino que estié, arredolato de luminarias cada maitín de berano, en debantar-me!

¿Por qué, paxaros, yo ya no sé beyer ixe azul que en os güellos buestros crexe entre que cantaz? ¿Por qué ta yo tota ista belleza ya no ye que una selba minutos antis d'inzendiar-se, por qué tot iste bientre ya no ye que un bonico ortal minutos antis de seyer trespasato por a piedra, por qué as flors solamén me recuerdan a brebedá d'as cosas?

Os ababols decoran almadas de palazio en os biellos ripazos. Yo i boi a begatas con un libro e m'asiento en una pedreta plana, e ensoneo e m'olbido de yo mesmo, e siento a cantarina luz d'os paxaros con o suyo dios, e cuasi m'aduermo cunato por l'aire que amorosea las cuerdas de l'alma. E por bels intes soi paxaro e buelo, e canto asperanzas e debanto sols e chuegos. Dentro en o paradiso d'os paxaros e foi o mío niedo en bel cantón d'o campo d'os suenios. E olbido tot e renaxco. E canto con a empenta e a berdá d'os sers que sólo beyen una presén belleza.

Pero... ¡qué poco dura un inte dorato, u berde de trigos, u royo d'ababols que se bandean como ninos! ¡Qué poco dura la bida! ¡Cómo nos traye l'airaz más escuro e un frío d'escarnio lo tiempo que yera beilando, que nunca no atura! Dexamos d'estar sondormitos e en que despertamos, os orizons ya s'enfoscan, espigas d'os trigos con carraña l'aire abaxa, debanta, abaxa e umilla. A frior emplena una altra begata o mundo, una soledá trista reina en os espazios e ba emplindo a bonico campos e camins e mases; se ban amortando como leña totas as colors en un fogaril d'ibierno. Paxaros, paxaros, amigos míos, a o buestro dios no l'importan guaire as guambras más foscas, bien luego cantarez de nuebas con tota la fuerza d'os mundos, debantarez a luz dende a suya mesma fuesa, puyarez con l'alba e con as flors, empreñarez de gotas de musica os buestros aimatos campos de nuebo iluminatos.

Tan e mientres, yo, paxaros, sin o buestro dios de calma, me'n iré por os camins sin luz, zegato encara por as guambras, buscando un inte que morió entre os ababols e a bisa, leyendo un libro que fablaba d'un altro mundo a la tardada. Güellaré sulcos de dolor en a biella carne d'os días. E de nuebo quereré marchar dellá de yo mesmo e d'as estrelas, caminando por os camins d'os zielos en busca d'uns campos tranquilos ta do ayan marchato toz os intes infinitos e felizes que he bibito, ta do ayan marchato e biban toz os sers que en ista tierra aimé e aimo, que o mío esprito perén recuerda; con els conoxié un siñalín d'o paradiso; paxaros, els m'amostroron campos sagratos e camins que puyan entalto.

¡Ai paxaros, quererba cantar yo en ixos campos, sólo en ixos campos, do un inte eterno aguaita la Belleza! Cantar baxo los zielos azuls más politos, sin a muerte perén aguaitando. S'amortarán bel día, paxaros, istos zielos que busaltros aimaz e que yo aimé, que busaltros cantaz e que canté, s'amortarán as cantas en iste reino e suenio aspro, e o buestro dios bos guidará bolando por lexanos unibersos, entre os astros más remotos, dellá de tot lo conzebible, ta a la fin dexar-bos sobre a mesma radiz d'a primabera, ta que as buestras cantas latan ritmicas en días e nueis de paz unica, ta que cantez en zielos que son cantas d'amor coloriando lo Silenzio.

Chuan Chusé Bielsa