31 de julio de 2007

 

A l m a s   B e z o n a s

Almas bezonas

Pintura orichinal de  Chuan Chusé Bielsa
Olio sobre tela
60'7 x 48'5 zm

 

24 de julio de 2007

 

I G L Ú

En as tierras más septentrionals d'America d'o Norte as condizions ta la bida son muito precarias. Ha caliu que a trabiés d'os sieglos os esquimals (inuit) emplegasen a fundo a suya imachinazión ta aprobeitar cualsiquier chiqueta posibilidá d'adautar-se millor a o meyo. No bi eba, y no bi ha, una atra alternatiba an a bida cutiana ha de desembolicar-se en un ambién de raso concarau.

Toz conoxemos cómo los inuit, d'a mesma nieu que conforma o suyo territorio en fan iglús. A mesma nieu, a mesma chelor contina, a mesma dureza d'o paisache, proporzionan os materials con os que luitar contra las mesmas nieus, chelors, albersidaz...

A imachinazión, a imbentiba d'o ser umano, ye o suyo capital más preziato. Parolas e imáchens cartografían mundos posibles e imposibles. An bi ha aparens muros d'imposibilidá, an bi ha periglosas condizions que nos confrontan con o fracaso, amanixe u puede amanixer siempre una soluzión imachinatiba, una soluzión que fa que lo aparenmén imposible dixe paso a una salida que guaranzie o esito. A marca d'as soziedaz u d'os ombres que han sobrebibiu en os reinos d'o frío u d'a nuei, ye a sabia utilizazión d'a suya bisión creyatiba. Ye ixa a marca d'o chenio.

Fren a una istoria de dificultaz, fren a os barraches que en primeras no tienen un camín de salida, siempre caldrá tener en cuenta las posibilidaz latens, potenzialmén lumerosas, que chazen en o fundo d'o nuestro imachinario, an s'han iu amuntonando añada zaga añada, inte a inte, as esperenzias que han contribuyiu a ser o que somos, un gran tesoro en buena parti olbidau, con todas as nuestras guambras inlumerables, os nuestros fracasos, u as nuestras luminarias que fueron claus d'ilusions. Astí tenemos o nuestro almagazén de suenios, granizo, prezioso. Cal una atra güellada, fresca, que dé lustre y torne a la bida, con nuebas combinazions y armonías, o millor de nusatros en soluzions nuebas. Cal esbiellar ideyas y bantar, con imachinazión sin mugas, o iglú que nos permita bibir an a bida y o esdebenidero parixen imposibles.

O umilde iglú, y a resta d'a teunolochía d'os inuit, les permitión fer bida durante milenios en territorios an tot conspiraba contra ella, y an encara güe, incluso con os más abanzaus equipamientos, sobrebibir no ye guaire fázil.

Y ye que a chenialidá, o producto esitoso d'a imachinazión, no pende d'a suya sofisticazión teunolochica, d'a suya aparatosidá esterna. Pende de ser una soluzión perfeuta a un problema concreto. Pende de cartografiar perfeutamén a esenzia d'o barrache y d'una operatibidá impecable e incheniosa.

O muito modesto iglú, chunto con as embarcazions d'os inuit, u os suyos abitos alimentizios, toz os costumbres en suma d'os inuit, han contribuyiu a o suyo porbenir en as rechions durismas d'o Norte d'Alaska u Canadá, an en primeras cosa feba pensar que a esistenzia umana podese ser posible. A imbentiba d'os inuit, a suya bisión intelichén, les ubrió as puertas d'a suya quiesta patria blanca y d'a bida.


Chuan Chusé Bielsa

 

22 de julio de 2007

 

L'aragonés, ortal de l'alma


Ye normal que cada persona tienga unas razons diferens que la empenten a continar charrando y pensando en aragonés. A continar luitando por l'aragonés.

En o mío caso, que supongo que será parellano a lo de muita chen, puedo dizir que contindo bibindo en aragonés... porque tot o que soi alienta en aragonés, os míos recuerdos y o mío presén no tendrían sentiu si no los interpretar-se en a fabla que charra o mío corazón. A mía pelleta, o mío zerebro, os puestos que significan cualque cosa ta yo, tot ye rebutiu de parolas aragonesas, a istoria impresa en l'aire que respiro pronunzia bozes d'a mía alma.

Sí, puede amar-se una fabla, literalmén. Como uno le tien cariño a bella persona, como uno amorosea en o más intimo o recuerdo d'aquellos a os que amó y que ya sólo son con nusatros en esprito, anque bien bibo... Pueden amar-sen parolas, acaronar-sen parolas, bibir ilusionau con bozes que pronunzión personas que se quison y se quieren y que agora biben en nusatros. Cuan charramos son tamién ellas as que charran, por as suyas bocas perén bibas, bozes que no quieren amortar-sen a o canto d'o calibo, en a chaminera albandonada, grisa. Son parolas que encara tienen y tendrán, perén a o costau, a nuestra flama roya, danzando, puyando libre en goyo, como qui ama de beras.

A mía yaya charraba en un riquismo aragonés repuyal, y o mío yayo, y os míos tíos, y bezins que marchón enta un alto país. Toz son presens tamién aquí, sin d'embargo, y biben en a lengua que emplegaban y que perdura en o más fundo d'aquellos que no son que os suyos chitos. As suyas casas de l'alma, as parolas, encara tienen calor y sentiu, encara os alizezes son bien firmes. O fogaril d'a mía yaya Chuana encara en tien de fuego, y encara aparamos as mans, chuntos, ta calentar-nos bien en o tiempo infinito d'os espazios.

Si olbidase ixa fabla, ni que fuese un siñalín, alabez o filo que aune o suyo recuerdo a lo de yo, se crebaría definitibamén. Cada puesto que conoxemos y aimamos, pleno de recuerdos, d'intes felizes u escuros, quedaría perén mudo. O que somos sería fumo que se'n ba ta siempre, una airera que se banta y fuye entre as eslanguidas boiras d'a tristura.

L'aragonés, o mío aragonés, son recuerdos d'ortals d'o suenio, de suenios de paradiso, an os corazons que durante tantismo tiempo nos quisimos nos achuntamos ta minchar a fruita d'a eternidá, toz de conchunta, a o canto d'o biñero ya bendemau pa cutio, charrando as parolas que nos fizon o que somos, o que nunca podremos dixar de ser, amor.


Chuan Chusé Bielsa