30 de noviembre de 2007

 


Pero agora, o Silenzio

Creigo que en o Silenzio
se troba una Parola.

Ye fázil xublidar
as nueis con estrelas machicas
an abita tot ixo que encara
ye posible.

Os autos implen,
rodando, lo mundo;
as telebisions, perén
enchegadas, no aturarán un inte
en a suya charrameca;
s’enrebullan, y no en paramos cuenta,
unos zaga d’atros, os pensamientos,
no son libres,
y charramos y charramos,
a begadas, sin cansera,
sin ascuitar lo que caldría,
sin ubrir guaire o corazón,
sin o buedo nezesario d’os aljibes.

Pero agora callamos y dexamos
que dentre, como una boladeta
d’aire en a falsa adormida,
un Ricuerdo d’orichen.

Pero femos Silenzio agora
sobre o tiempo,
como fan as falsas meditando
baxo lo zielo azulenco, an sólo bibe
un mundo calmo,
u baxo as nueis plenizas de luzetas.

Pero acullimos o Silenzio agora,
y en un inte a paz se banta,
podemos agora
sentir, dizir
una Parola,
podemos charrar
con as estrelas.


Chuan Chusé Bielsa

 

27 de noviembre de 2007

 

Lengua más aimata - Ilustrazión de Chuan Chusé Bielsa

Debuxo de Chuan Chusé Bielsa



LENGUA MÁS AIMATA

porque l'aire de os garmos estió
a suya reyal cambra
(a suya corona alta)

porque a suya canta la cantón
y la besón tronadas
(la sintión as flors perditas)

porque a suya casa sólo estió
a pobra espelunga de as fadas
(a suya luz candeletas de suenios)

por ixo
             a mía lengua
                                   lengua más aimata

porque as suyas bozes dixón d'estar
tan sólo bozes
y en l'ausenzia y l'aunión con tot
en sieglos y sieglos de silenzio
se barrechoron con a boira y con o sol
con as olors de as plebidas en a tierra
con as obellas en as flamas
y en a sete de o camín
con o riso d'un nino con pilotas de trapos
(as suyas bozes crexioron
como a flor de nieu
en os zinglos oblidatos)

porque a suya boz estió
boz d'agora y de presén y d'infinito
y no de mugas ni de fuerza
ni de foscos pensamientos

porque como un sabio bibió siempre
en a suya armita sin deseyos
(cosa no querió saper en o mundo
d'aizions locas
cosa de os que matan u os que odian)

porque por no querer fer mal
prefirió cuasi morir
y no ferindo fuyir de tot imperio
(soniaba solamén
con naxer un día de as zenisas)

porque a suya gran literatura
se siente y está escrita
en pobres mases espaldatos
en alpartatos sasos
en as remors de o zierzo y de l'ausín
en a canta fresqueta de l'alto río birchen
en a cleta querata d'una borda albandonata
en o sarrio salbache y en o paxaro libre
y en as crebazas de as planas biblicas d'Aragón

porque estioron pastors y altarias
y selbas abitatas por a machia
o suyo naxedero de parolas

porque a mía lengua estando alta
se tornó umilde como bal
a más baxa y a más funda de as bals
(as suyas parolas son parolas d'augua biba
puyando dende a radiz de a nuei)

porque a mía lengua
s'abaxó dica lo escarnio
de tantas y tantas lenguas bien bestitas
y as suyas parolas estando as más politas
endurón dignas o fuet y tanto fiero riso

porque cuasi a mía lengua
s'abaxó dica l'oblido
por ixo
             por ixo
a mía lengua
                      lengua más aimata

     aragonés
                     d'a mía alma
lengua más aimata


Chuan Chusé Bielsa

 

22 de noviembre de 2007


Basi Perfume

PARTI FEMENINA

Ricuerdo perfectamén cómo de nino, con os amiguicos d’o barrio (u bico), cuan bi eba bel partiu de fútbol en a telebisión _en blanco y negro_ an chugaba o nuestro equipo, o rebulizio y goyo yeran bien grans. Cada begada que o equipo d’os nuestros amors marcaba bel gol no podébanos aturar un inte en os nuestros posiellos, blincábanos, chilábanos... y si a la fin ganábanos empezipiaba una fiesta chenuina en a casa an nos ébanos achuntau, que dimpués continaba por as chiquetas carreras sin de gudrón, fendo partizipes a toz os que i trobábanos d’o nuestro enfuelgo. Yo creigo que ixe bico nuestro, en ixas epocas, yera un chiquet reino d’a felizidá.

Cal reconoxer que, de chicorrons, yéranos nusatros en ixe barrio d’os Paretons tarcual rabalers, enredadors, dolens. De todas trazas, a chen mayor no teneba que endurar guaire o nuestro fastioso petenar; bi eba encara eras y ortals, dembas y terrenos buedos a o canto d’as casas. As yayas nos mandaban a muir cardelinas, y nos diziban que marchásenos enta puestos sin de chen a dar murga. Y nos n’íbanos sin rispostiar cosa, sin fer espazenziar a las buenas mullers, porque ixo sí, en aquels tiempos os ninos tenébanos respeto a la chen ya dentrada en años.

As ninas d’o bico, allora, no teneban dengún interés por o fútbol, ni martiriziaban a dengún pobre mixiner, ni feban espazenziar tanto a la chen gran, ni discurriban de contino a prosima barrabasada. Más bien bibiban en un mundo prou más intimista, con os suyos chuegos más tranquilez, más zibilizatos, con uns unibersos más complexos, plenos d’una fantasía más sotil.

Pasaban as añadas. Os mozez rezebíbanos una educazión concreta, y as mozetas una atra, prou esferenziata. A yo me siguiban cuacando as cosetas que se suposa que han de cuacar a os ombres, teneba la güellada y l’autitú que parexeba que eba de tener un ombre en tantismas cuestions. Anque bella coseta en o mío interior se'n yera bochando, chino chano. Sí, como un exemplo ta zitar, me siguiba cuacando asabelo lo fútbol, pero ya s’eba esbafau cualsiquier siñalín d’euforia esterior cuan o mío equipo ganaba bel partiu. Y ya eba rematau toda muestra de gusto por os exerzizios de cuasi-bandalismo. Agora m’aturaba con as biellas en os carasols, me cuacaba muito sentir as suyas charradas en castellano-aragonés. Y si bella begada me trobaba con bel gataz biello, rezebiba las mías morisquetas, ya no caleba que fuyise abentau por as barderas.

Y poquet a poquet, m’iba retantando más ixe mundo complexo, pleno d’as colors d’un machico caleidoscopio, que podería pensar-se que no yera de yo, ixe mundo suposadamén femenino que perén aguaitaba dende luen. Sí, yo yera un ombre-ombre (se diz asinas, creigo) , m’eban educato ta priorizar una parti d’o mío ser y amagar-ne una atra, pued’estar muito más interesán, a parti femenina que tot ser umano tien; manimenos poquet a poquet iba descubrindo ixa parti, contemplando toz os suyos cantons y ariestas, balurando tota la suya parti funda, pero tamién os suyos aspectos más ludicos, incluso os más topicos.

Con o tiempo a mía sensibilidá se’n ye ida en buena parti enta ixe país que suposadamén no yera lo de yo. Ye posible que ni tan sisquiera siga o mundo reyal d’o femenino, ye posible que siga o mundo ideyal d’o femenino que toz lebamos dentro. Igual tiene, a mía bida se’n ye ida desplazando a bonico, a begadas con prous treballos y retizenzias, enta un mundo ta o que no se m’educó, y que agora aimo.

O fútbol, por zierto, ye un espectaclo que ziertamén puede ser marabilloso, pero quedo perplexo yo mesmo cuan ya ni tan sisquiera me preocupo por os resultaus d’os partius d’o mío quiesto equipo de nineza. U constato cómo as motos u os autos no me faszinan como un ocheto de culto u estatus, u cómo no me cuaca cosa dengún chuego u actibidá an interbienga la biolenzia. U cómo, en literatura y atras muitas cosas, me seduze una determinada bisión que muitas begadas ye espresata con una boz femenina.

¡Á! Y me cuacan muito a estetica, y as rebistas femeninas. Y os perfumes, y l’aromaterapia. ¡Cómo puede cambear tot con o tiempo! ¡Cómo ha cambeato aquel nino que marchaba con a suya colla d’amiguicos enta las eras ta chugar, dimpués d’aber estau carrañau _y con razón_ por as biellas bestidas de negro! Aquella infanzia mitica... con as suyas milenta olors. Ricuerdo a la mía chirmana chiqueta, en a suya cambreta feita de poesía, en as suyas carreras feitas de poesía, en o suyo Nadal iluminato. Ricuerdo cómo no replecaba guaire o suyo mundo pleno de sotilezas. Sí, ¡cómo puede cambear tot con o tiempo!


Chuan Chusé Bielsa

 

20 de noviembre de 2007

 

E S F I N C H E


Pintura orichinal de  Chuan Chusé Bielsa
Olio sobre tabla
100 x 81 zm

 

15 de noviembre de 2007


EN AS CARRERAS D'O TIEMPO

Camino por as carreras de bel lugar d'Aragón. ¡Qué barrecha de culturas, de fablas...! En cualsiquier puesto, en cualsiquier inte, puedes sentir charrar en rumano, en polonés, en arabe u en castellano con azento suramericano. Dengún amaga las suyas radizes, a suya identidá. Como cal.

As parolas d'as diferens fablas resuenan bien alteras, ditas sin complexos, en as carreras, en os callizos, en os cantons y replazetas... an recuerdo cómo de nino bulliba la bida alentando con parolas aragonesas, as que boi amorosiando de contino en as carreras d'o mío corazón.

¡Qué cultura gran, gran, beiculaban istas parolas nuestras! Aimaba y aimo lo millor d'ixa cultura, que ye tantismo, un uniberso bien rebutiu de dignidá, de luminarias, de cariños.

Alzamos muitos, encara, un dizionario en a capeza. Cada parola aragonesa sentida en a nineza tien a suya sabor, a suya rayadeta de sol coloriando lo suyo significato, tien yerbas bien fresquetas, tien falsas con eternidaz y aireras, tien oliberas luitando con ibiernos, tien camins a la tardada, tien silenzios que charraban. Cada parola abita encara en a suya carrera, en o suyo cantón, en o suyo sulco de memoria, remera a os suyos ninos, u a la suya yaya en o biello carasol. Cada parola nuestra tien un abrigallo feito de ricuerdos, connotazions que ban dellá d'iste mundo y s'enreligan con una calor y un fogaril d'antismás, con sers amaus, que continan bibindo y cremando en l'alma nuestra.

Tot cambea, a cada inte y en tot puesto. Caminamos por as carreras d'o tiempo. Cada ombre y muller, y cada pueblo, amuestran de contino lo que son y lo que aiman, y ubren o futuro con as arcas sagratas d'as parolas.

Debán d'a bendita dibersidá d'o mundo, allá ban os nuestros suenios feitos de lengua aragonesa, a nuestra carne biella d'erenzios y fresca d'orgüello, allá imos tamién nusatros, como cualsiquier atro en ista Tierra, con o nuestro gran tesoro en o más fundo, con as nuestras parolas milenarias. Allá imos nusatros, achuntando tamién a nuestra gran luz a o plural conzierto d'o mundo.

Chuan Chusé Bielsa

 

9 de noviembre de 2007

 

E S P E L U N G A   D ' A S   F L O R S


Pintura orichinal de  Chuan Chusé Bielsa
Olio sobre tabla
60'8 x 48'5 zm

 

 

Libertá más ampla - Ilustrazión de Chuan Chusé Bielsa

Debuxo de Chuan Chusé Bielsa



LIBERTÁ MÁS AMPLA

Diziés: escribiré en a mía fabla,
escribiré, seré una boz d'os míos,
ofrexco tinta a os que me dion destino,
siñals sobre ista tierra esmemoriata.

Diziés: a mía bida como paga
ofrexco, por tanto erenzio digno.
Onraré con parolas por escrito
a chen sin nombre en fuesas oblidatas.

Me sentiré en a carne d'atros bibo,
a libertá por libertaz más amplas
cambearé, yo almilla y sentito.

Puedan as mans feitas carne ya cansa
sentir l'adiós en paz con lo debito
un día, a ruta y a obra reyalizatas.


Chuan Chusé Bielsa